April 10

323-333 Լեզվական աշխատանք

323․ Նախադասություններրի գլխավոր անդամներն ընդգծիր, մյուս անդամներն ինչպե՞ս կանվանես։

Ամենահին բառարանը Սիրիայում է հայտնաբերվել:
Աշխարհի ամենաերկար փողոցը Բուենոս Այրեսում է:
Մոլորակի հազվադեպ հիվանդությունը է կոչվում ծիծաղի հիվանդություն: Հիվանդացածներից ոչ մեկը չի փրկվել:
Ամենից թանկ գիրքը 1455 թ. Գուտեմբերգն է տպագրել։ Այդ գրքի մեկ օրինակի համար 1926 թ. Մի մարդ երեսունհինգ հազար դոլար է վճարել: Լրացումներ։

325․ Գրիր գլխավոր անդամները․ գործողություն կատարողին նշիր դեղին, իսկ նրա կատարած գործողությունը՝ կապույտ։

Այս դեպքը Հարավային Անգլիայում է պատահել: Մի ծեր հոգևորականի աղքատիկ տանը առնետ է հայտնվում: Առնետն մշտապես է ելումուտ անում մարդու տուն։ Տանտերը սովորում է նրան և երկուսն ընկերանում են: Մի գիշեր ծեր հոգևորականը վեր է թռչում խորունկ քնից։ Առնետը կծել էր նրա այտը: Սկզբում մարդը զայրանում է դավաճան կենդանու վրա։ Հետո տեսնում է վառվող վարագույրները։ Նա հասկանում է, որ իր փայտե տնակը հրդեհ է ընկել:
Տունն էլ ամբողջությամբ կայրվեր, եթե բարեկամ առնետը չլիներ ու այտը չկծեր:

  1. Նախադասությունն ընդարձակիր՝ ինչպիսի՞ կամ ո՞ր հարցերին պատասխանող բառեր կամ բառակապակցություններ ավելացնելով:
    Օրինակ՝
    Կինը հարցրեց: – Երիտասարդ կինը հարցրեց:
    Լայնեզր գլխարկով կինը հարցրեց:
    Շունը մտավ-փոքր շունը մտավ տուն։
    Սիրտը քար է-սիրտս քար է։
    Հայրն ընկեր է:
    Երկիրը պտտվում է:
  2. Նախադասությունն ընդարձակի՛ր՝ ավելացնելով ո՞ւր, դեպի ո՞ւր, որտե՞ղ, որտեղի՞ց, որտեղո՞վ հարցերին պատասխանող բառեր կամ բառակապակցություններ:
    Օրինակ՝
    Օրվա հերոսը գալիս էր: – Օրվա հերոսը մեզ մոտ էր գալիս: Օրվա հերոսը դեպի տուն էր գալիս: Փողոցով օրվա հերոսն էր գալիս: Դիմացից օրվա հերոսն էր գալիս: Մի ոհմակ է երևում:
    Ի՜նչ հանգիստ ես կանգնած:-Արամ, ինչ հանգիստ ես կանգնած։
    Թռչունների մի երամ անցավ:-Արամը ինչ հանգիստ էր կանգնած էր փոզոցում։ Փողոցից դուրս էր գալիս Արամը և գնում էր տուն։
    Երամը թռավ, հեռացավ:-Այգուց երամը թռավ ,հեռացավ ամպերի մեջ։ Երամը ամպերով չվում էր դեպի տաք երկրներ։
    Նախորդ օրը կարգուկանոն էր հաստատել:-Տնօրենը նախորդ օրը կարգուկանոն էր հաստատել։ Տնօրենը կարգուկանոն էր հաստատել դպրոցում։ Տնօրենը դուրս եկավ դպրոցից։
    Հաջորդ օրը բոլորս գնալու էինք:-Հաջորդ օրը բոլորս գնալու էինք ճաձփորդույնան։ Ճամփորդությունից մենք վերադարձանք մեծ տպավորություններով տուն։
    Այդ փոքրիկին կարելի է տեղավորել:-Այդ փոքրիկին կարելի է տեղավորել դպրոց: Դպրոցից մենք վերադարձանք գոհ։
  3. Նախադասությունն ընդարձակի՛ր՝ ավելացնելով ո՞ւմ կամ ի՞նչը հարցերին պատասխանող բառեր կամ բառակապակցություններ:
    Մարդն ամբողջ կյանքում սիրում է:-Մարդն ամբողջ կյանքում սիրում է իր ընտանիքը:
    Առավոտյան անտառում որսորդները գտել են:-Առավոտյան անտառում որսորդները գտել են:
    Հեռուներից վերադարձած մարդը կարոտով գրկեց:-Հեռուներից վերադարձած մարդը կարոտով գրկեց իր մայրիկին:
    Հանկարծ իր կողքին տեսավ:-Հանկարծ իր կողքին տեսավ շանը:
  4. Նախադասությունն ընդարձակի՛ր՝ ո՞ւմ կամ ինչի՞ հարցերին պատասխանող բառեր կամ բառակապակցություններ ավելացնելով:
    Մարգերը ջրվեցին: Հարեվանիս մարգերը ջրվեցին:
    Քույրը երաժիշտ է:-Ընկերոջս քույրը երաժիշտ է:
    Նկարն անհետացել էր:-Իր նկարն անհետացել էր:
    Մոխիրը տաք է:-Վառառանի մոխիրը տաք է:
  5. Նախադասությունն րնդարձակի՛ր՝ ե՞րբ, երբվանի՞ց, որքա՞ն ժամանակ, մինչև ե՞րբ հարցերին պատասխանող բառեր կամ բառակապակցություններ ավելացնելով:
    Մի տարօրինակ ճռռոց եմ լսում:-Առավոտվանից մի տարօրինակ ճռռոց եմ լսում:
    Իմ կարծիքն ասել եմ:-Վաղուց իմ կարծիքն ասել եմ:
    Գնաց, գնաց, հասավ մի քաղաքի:-Մի շաբաթ առաջ գնաց, գնաց, հասավ մի քաղաքի:
    Ծաղրածուն գլուխ տվեց ու հեռացավ:-Երեկոյան ծաղրածուն գլուխ տվեց ու հեռացավ:
    Նավաստին բաց ծով էր դուրս եկել:-Գիշերվա կեսին նավաստին բաց ծով էր դուրս եկել:
    Ծովն արդեն փոթորկել էր:-Կեսօրին ծովն արդեն փոթորկել էր:
    Թռչունները չվելու էին։-Աշնանը թռչունները չվելու էին:
April 10

Լեզվական աշխատանք 317-322

  1. Կետերը փոխարինի՛ր ո՞վ հարցին պատասխանող բառով, որը դեմքով ու թվով համաձայնի ստորոգյալին (բային): Դեմքով ու թվով ստորոգյալի հետ համաձայնող անդամին ի՞նչ անուն կտաս: Ես առայժմ մրցակից չունեմ:
    Բայց տղան շուտով կհայտնվի:
    Ես ամեն ինչ արել եմ նրա գալուստն արագացնելու համար:
    Առանց արժանի մրցակցի դու չես կարող ավելի ուժեղ ու համարձակ դառնալ:
    Ընկերս է լինելու քո օգնականը:
    Դու էլ, իհարկե, նրա՛ն ես օգնելու:
  2. Փակագծում տրված բայերը եզակի կամ հոգնակի ձևով գրի՞ր (պահանջվող ձևն ինչպե՞ս գտար): Մեր աղմկոտ, ուրախ փողոցի երեխաները երբեմն ծաղրել (էր, էին) նրան: Նա ինչ-որ փորձարարական արհեստանոցում աշակերտ (էր, էին): Ես (գիտեի, գիտեինք), որ նա այնտեղից հաճախ զանազան լուծույթներ ու փոշիներ (էր, էին) բերում ու ինչ-որ փորձեր անում՝ մրոտելով տատիկի տունը: Երբեմն էլ մենք խնդրում (էի, էինք), որ նա իր փորձերը մեզ էլ (ցուցադրի, ցուցադրեն):
  3. Ստորոգյալի հետ համաձայնող անդամն անվանում են ենթակա: Փորձի՛ր բացատրել՝ ենթական ու ստորոգյալն ինչո՞ւ են նախադասության գլխավոր անդամներ: Ինչպե՞ս կկոչվեն նախադասության մյուս անդամները:
    Ենթական ու ստորոգյալը, նախանդասության գլխավոր անդամներն էն, որովհետև նրանք կատարում են նախադասության գլխավոր դերերը։ Ենթական ցույց է տալիս թե, ով կամ ինչն է կատարում ստորոգյալի մատնանշած գործաղությւոնը։ Նախադասության մյուս անդամները ենթակայի և ստորոգյալի լրացումները են։
  4. Նախադասություններում ընդգծիր գործողություն կատարողին և նրա կատարած գործողությունը։

Կետերը ջրի տակ երկար են մնում:
Ծովային կրիաները ջրի տակ դիմանում են երեք ժամ և ավելի:
Պինգվիններն ապրում են սաստիկ ցրտի պայմաններում։
Փղերը կնճիթով շոգ օրերին իրենց վրա ջուր են լցնում։
Հայտնի է, որ կոկորդիլոսը կարող է հովազի ուտել։

321․ Հետևյալ բառերից յուրաքանչյուրով կազմեք մեկական նախադասություն, որտեղ դրանք կլինեն գործողություն կատարողը և ընդգծեք նրանց կատարած գործողությունը։

Աղջիկ-Պարտեզում աղջիկը ջրում էր ծաղիկները։
ծառ-Քամուց ծառը թեքվել էր։
բերան-Զարմանքից նրա բերանը բաց մնաց։
արեգակ-Արեգակը պայծառ փայլում էր։
վարորդ-Վարորդը մեքենայով սրընթաց անցավ։
աշակերտ-Աշակերտները պետք է լինեն կարգա պահ։
քամի-ՈՒժեղ քամին թափեց մրգերը ցած։
դանակ-Դանակը ծատ սուր էր։

322․ 320 առաջադրանքում ձեր կողմից նշված բառերը կոչվում են նախադասության գլխավոր անդամներ, փորձեք բացատրել, թե ինչու են դրանց այդպես անվանում։
Առանց ենթակայի եւ ստորոգյալի նախադասություն կազմել հնարավոր չէ։

April 10

ԲՈՒՅՍԵՐԻ ԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔՆ ՈՒ ԿԵՆՍԱԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅՈՒՆԸ

Հարցեր և առաջադրանքներ

  1. Շրջապատում որտե՞ղ են աճում բույսեր:
    Անտառներում ու մարգագետիններում, այգիներում ու պուրակներում, փողոցների եզրերում, դպրոցամերձ և տնամերձ հողամա­սերում։
  2. Ի՞նչ գիտեք բույսի մարմնի մասին: Ո՞րն է նրա ստորգետնյա, ո՞րը՝վերգետնյա հատվածը: Ի՞նչ կառուցվածք ունի բույսը: Բույսի ի՞նչ օրգաններ գիտեք:
    Բույսը հիմնականում աճում է հողում: Նրա մարմնի մի մասը գտնվում է հողում՝ կազմելով ստորգետնյա հատվածը: Մյուսը` տեսանելի հատվածն է, որր գտնվում է հողից դուրս, կազմում վերգետնյա հատվածը: Բույսն ունի իր կառուցվածքը: Սովորաբար տարբերում են նրա արմատը, ցողունը և տերևը: Դրանք միասին կազմավորում են բույսի մարմինը:
  3. Ի՞նչ պայմաններ են անհրաժեշտ՝ բույսի աճի և զարգացման համար:
    Բույսի աճի համար անհրաժեշտ է արև, ջուր և հող։
  4. Ինչպե՞ս է դրսևորվում բույսի կենսագործունեությունը:
    Բույսը գարնանը կանաչում է, հայտնվում են բողբոջները, հետո ծաղկում են։ Որպեսզի հայտնվի պտուղը, պետք է կատարվի փոշոտում։ Փոշոտումից հետո հայտնվում է ցոգոլը, որը հետո հասունանում է, դառնում է պտուղ։
  5. Փորձեք նշել, թե ինչո՞վ են բույսերը կարևոր մարդու կյանքում:
    Բույսերը մարդկանց «կանաչ բարեկամներն» են: Բույսերն արտադրում են մարդկությունը անհրաժեշտ թթվածին։